Gereksiz Nobeller (yazı)

Dünyanın en saygın eğitim kurumlarından Amerikan Harvard Üniversitesi'nin her yıl Nobel Barış Ödülü açıklanmadan bir gün önce dağıttığı alternatif 'Ig Nobelleri' bu yıl da ses getirdi. Esprili, yaratıcı ve garip bilimsel çalışmalara verilen 'Ig Nobelleri' prestijli olmasalar da, kazananlar genelde çok seviniyor. 'Ig' harflerini, İngilizce 'Ignoble (değersiz, bayağı)' kelimesinin ilk 2 harfinden alan ödüllerin bu yılki sahipleri şöyle:

Bu yıl 16. kez dağıtılan Ig Nobellerinden biri, Welshman Howard Stapleton’un geliştirdiği ve yetişkinlerin duyamadığı, ancak ergenlik çağındakilerin işittikleri rahatsız edici bir ses çıkaran "çocuk kovucu" alete verildi.

Ödül kazananlar arasında, "ağaçkakanların neden başının ağrımadığını" açıklayan ya da ABD-İsrail ortak çalışması "makata parmakla bastırmanın hıçkırığı neden kestiğini" inceleyen araştırmalar yer alıyor.

Ig Nobeli kazanan bütün araştırmalar gerçek veriler içeriyor ve çoğu prestijli bilim dergilerinde yayımlanmış oluyor. Ig Nobeli, herhangi bir para ödülü içermiyor.

Bu eğlenceli Nobel ödülünü destekleyen yayınlardan "Annals of Improbable Research" adlı bilimsel mizah dergisinin editörü Marc Abrahams, "ödülün sıradışı çalışmaları ödüllendirmek, hayal gücünü onurlandırmak ve insanların dikkatini bilim, tıp ve teknolojiye çekmek amacı taşıdığını" belirtiyor.

Bu yıl Ig Nobelini kazanan bazı araştırmalar şöyle:

Matematik dalında:
"Bir grup fotoğrafında, herkesin gözünün açık çıkmasını kesin olarak garantilemek için kaç fotoğraf çekilmelidir" sorusuna cevap bulan Nic Svenson ve Piers Barnes...

Beslenme dalında:
"Gübre böcekleri neden hızlı yer" makaleleriyle Vasmiya El Hoty ve Fatin El Mussalam...

Ornitoloji (kuş bilimi) dalında:
Ivan Schwab ve Philip RA May’in, "ağaçkakanların başı neden ağrımaz" başlıklı çalışması...

Akustik dalında:
"Yazı tahtasına sürülen tırnağın sesi neden bu kadar rahatsız edicidir" çalışmalarıyla D Lynn Halpern, Randolph Blake ve James Hillenbrand...

Tıp dalında:
"Dijital rektal masaj yoluyla inatçı hıçkırığın sona erdirilmesi" konusundaki çalışmalarıyla Francis Fesmire, Macid Odeh, Harry Bassan ve Arie Oliven ödüle değer bulundu.

Ig Nobelini daha önceki yıllarda alanlar arasında, "Country müziğin intihara etkisi", "Hula-hoop çevirmenin dinamiği" gibi konularda yapılmış araştırmalar ve "Sardalyaların birbirleriyle yellenerek iletişim kurduğunu saptayan" çalışmalar yer alıyordu.

Daha Önceki Yıllarda Ödül Kazanan Buluşlar

2003:

Tıp dalındaki ödülü, taksi şoförlerinin beyinlerinin farklı çalıştığını bulan Londra'daki University College, kimya ödülünü ise 'güvercinlerin bronz heykellere neden konmadığı' araştırmasıyla, Japonya'nın Kanazawa Üniversitesi aldı.

'Tavuklar güzel kişileri tercih eder'

Stockholm Üniversitesi'nden üç bilim adamı da, 'tavukların güzel kişileri tercih ettiklerini gösteren' araştırmalarıyla psikoloji ödülünü kucakladı.

Bir yaban ördeğinin ölü bir hemcinsiyle çiftleştiğini ilk kez bilimsel olarak ispatlayan Hollandalı araştırmacı da biyoloji ödülünü kazandı. Ig Nobel edebiyat ödülü, 'beyzbol şapkalarını ters takanların oranı'nı inceleyen New Yorklu John Trinkaus'a verildi. 'Ig Nobel' barış ödülünü de, açgözlü akrabaları ve bürokrasideki aksaklık nedeniyle yasal olarak ölü ilan edilen ve bu olaydan sonra bürokrasideki kayıtsızlığa karşı savaş açarak, kendisi gibi hayattayken ölü görünen insanlar için "Ölü İnsanlar Birliği"ni kuran Hindistanlı Lal Bihari aldı.


2004

'Nobel'lik kel kapama tekniği

BBC - LONDRA - Önce güldürüp sonra düşündüren buluşların sahiplerine verilen 'Ig Nobelleri' yeni sahiplerini buldu. Bu yılın birincisi Frank ve Donald Smith. Baba-oğul, keli, kalan saçla kapatarak zaferi elde etti. Onlarınki, sıradan bir saçı şuradan alıp şuraya uzatma işlemi değil; 'var olan' saçların üçe ayrılıp dikkatlice birbirinin içine geçirilmesine dayanan bir teknik. Torun Heather Smith, dedesinin bu yöntemi uyguladığını yıllarca kendisinin bile fark etmediğini söylüyor.

'5 saniye kuralı' geçersiz!
Halk sağlığı ödülü, üşenmeyip "Yere düşen yiyecek 5 saniye içinde yerden alınırsa bir şey olmaz" kanısının yanlışlığını ispatlayan Clarke'ın oldu. Ringa balıklarının yellenerek iletişim kurduğunu keşfeden Magnus Wahlberg de ödül aldı. Steven Stack ve James Gundlach, 'Country Müziğinin İntihara Olan Etkisi' raporlarıyla sağlık ödülünün sahibi olurken, barış ödülü 'karoeke'yi yaratarak hoşgörü için yepyeni bir yol açan Japon Daisuke Inoue'ye verildi.


2005

TIP: Tüm servetini kısırlaştırılan veya kaza sonucu kısır kalan köpekler için protez testis geliştirmeye harcayan ve seri üretime geçerek 150 binin üzerinde testis satmayı başaran Gregg Miller kazandı

Bu projesinden 1 milyon doların üzerinde para kazanan Gregg Miller, "Çocukken annem ve babam geri zekâlı olduğumu düşünürdü. Keşke onlar da yaşayıp bu anı görebilseydi" dedi.

BİYOLOJİ: Avustralya'nın Adelaide Üniversitesi'nden Benjamin Smith ve ekibi, 100 farklı kurbağa türünün stres altındaki kokularını inceledi. Bazı kurbağaların stres altında meyan kökü, bazılarının da çürümüş balık gibi koktuğu kayda geçti.

BARIŞ: Newcastle Üniversitesi'nden 2 araştırmacı, Star Wars izlettikleri çekirgelerin beyin aktivitelerini inceledi.

KİMYA: Minnesota Üniversitesi'nde, şurupta yüzme ile suda yüzme arasındaki hız farkını inceleyen deney ödül aldı.

EDEBİYAT: Dünya çapında milyonlarca e-posta göndererek, "Bir akrabamdan yüklü miras kaldı. Ancak bunu alabilmem için bankaya para yatırmam gerekiyor. Bana yardım ederseniz mirasın önemli bölümünü size göndereceğim" diyen Nijeryalı dolandırıcılık şebekesi ödülün sahibi oldu.

FİZİK: 1927'den bu yana Avustralya'nın Queensland Üniversitesi'nde, küre şeklinde donmuş bir katran kümesinin, 9 yılda bir damlamasını takip eden bilim adamları ödüle layık görüldüler.